Hen phế quản ở trẻ trong gia đình làm nông nghiệp: Nguy cơ từ phấn hoa, rơm rạ và bụi nông nghiệp

Trong các cộng đồng sống tại vùng nông thôn, nơi nông nghiệp là ngành nghề chính, nhiều trẻ em phải đối mặt với nguy cơ mắc hen phế quản mà ít được phát hiện kịp thời. Tiếp xúc thường xuyên với dị nguyên như phấn hoa, rơm rạ, côn trùng, thuốc trừ sâu, cộng với điều kiện chăm sóc y tế còn hạn chế, khiến việc kiểm soát hen ở trẻ em nông thôn gặp nhiều khó khăn hơn so với thành thị.

Rơm rạ ẩm mốc chứa nấm mốc, bào tử, vi khuẩn phát tán mạnh trong không khí khi phơi hoặc đốt, dễ gây kích ứng phế quản, làm khởi phát hoặc tái phát các cơn hen cấp (Ảnh minh họa)

1. Môi trường nông nghiệp - yếu tố nguy cơ gây hen phế quản ở trẻ

a. Phấn hoa và bụi từ cỏ, rơm rạ

- Phấn hoa từ cây cỏ, lúa, bắp, hoa màu có thể gây dị ứng đường hô hấp trên và dưới ở trẻ em, đặc biệt là trẻ có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử gia đình có hen, viêm mũi dị ứng.

- Rơm rạ ẩm mốc chứa nấm mốc, bào tử, vi khuẩn phát tán mạnh trong không khí khi phơi hoặc đốt, dễ gây kích ứng phế quản, làm khởi phát hoặc tái phát các cơn hen cấp.

b. Hóa chất nông nghiệp và khí thải

- Trẻ tiếp xúc gián tiếp với thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, phân bón hóa học qua quần áo người lớn, vật dụng trong nhà hoặc do chơi đùa gần nơi phun xịt thuốc.

- Các khí độc như amoniac, clo, sinh ra trong quá trình sử dụng phân đạm hoặc xử lý chất thải chăn nuôi cũng có thể làm tăng phản ứng viêm đường thở ở trẻ.

2. Dấu hiệu cảnh báo hen phế quản ở trẻ em nông thôn

Do thiếu tiếp cận thông tin y tế chuyên sâu, nhiều biểu hiện hen phế quản ở trẻ thường bị nhầm lẫn với viêm phế quản, cảm lạnh, hoặc viêm phổi.

Các triệu chứng cần cảnh giác:

- Ho dai dẳng, nhất là vào ban đêm, sau khi tiếp xúc với rơm rạ, cỏ khô hoặc chơi đùa ngoài đồng.

- Thở khò khè, thở rít khi vận động hoặc khi thay đổi thời tiết.

- Khó thở tái phát, đặc biệt sau khi đi ngoài đồng về hoặc sau khi người lớn đốt rơm rạ.

- Có tiền sử viêm mũi dị ứng, chàm cơ địa, hoặc gia đình có người mắc hen.

3. Làm gì để bảo vệ trẻ khỏi tác nhân gây hen trong môi trường nông nghiệp?

a. Hạn chế tiếp xúc với dị nguyên

- Không cho trẻ tham gia các hoạt động thu gom rơm rạ, phơi lúa, nhặt cỏ khô, nhất là vào thời điểm trổ hoa hoặc gió mạnh.

- Vệ sinh nhà cửa thường xuyên, hạn chế tích tụ bụi, côn trùng, xác cỏ khô trong nơi ở.

- Khi phun thuốc trừ sâu, cần đảm bảo trẻ không ở gần khu vực đó và quần áo người lớn cần thay ra, tắm rửa sạch trước khi tiếp xúc trẻ.

b. Phát hiện sớm và điều trị đúng

Nếu trẻ có biểu hiện ho kéo dài, thở rít, khó thở, cần đưa đi khám chuyên khoa hô hấp sớm để chẩn đoán và phân loại hen.

Trẻ đã được chẩn đoán hen cần được điều trị dự phòng đúng bằng thuốc dạng xịt corticosteroid liều thấp, sử dụng với buồng đệm đúng cách.

Theo dõi triệu chứng hằng ngày bằng bảng theo dõi hen, phát hiện sớm các dấu hiệu mất kiểm soát để điều chỉnh kịp thời.

c. Giáo dục cộng đồng

Cha mẹ, người chăm sóc cần được tư vấn cụ thể về các yếu tố kích phát hen, bao gồm phấn hoa, mốc, bụi, thuốc bảo vệ thực vật.

Tăng cường kiến thức sơ cấp cứu hen cấp tại cộng đồng, nhất là tại các trạm y tế xã, để trẻ được xử trí đúng khi lên cơn.

Kết luận

Hen phế quản ở trẻ em sống trong gia đình làm nông là một thực trạng cần được quan tâm đúng mức. Môi trường nông nghiệp tuy trong lành nhưng lại chứa nhiều dị nguyên tiềm ẩn, có thể khiến trẻ mắc hen từ sớm hoặc bị tái phát cơn hen nếu không được kiểm soát tốt. Phòng tránh dị nguyên, phát hiện sớm và điều trị dự phòng đúng cách là chìa khóa để giúp trẻ sống khỏe mạnh và phát triển bình thường.