Có nên dùng thuốc cắt cơn thường xuyên cho trẻ?

Trong quá trình chăm sóc trẻ bị hen phế quản, nhiều phụ huynh lo lắng về việc sử dụng thuốc cắt cơn (thuốc giãn phế quản) thường xuyên, đặc biệt là sợ trẻ bị lệ thuộc hoặc “nhờn thuốc”. Tuy nhiên, hiểu đúng về vai trò và giới hạn của thuốc cắt cơn sẽ giúp cha mẹ sử dụng đúng cách, an toàn và hiệu quả trong điều trị hen cho con.

Trong quá trình chăm sóc trẻ bị hen phế quản, nhiều phụ huynh lo lắng về việc sử dụng thuốc cắt cơn (thuốc giãn phế quản) thường xuyên, đặc biệt là sợ trẻ bị lệ thuộc hoặc “nhờn thuốc” (Ảnh minh họa)

1. Thuốc cắt cơn hen là gì?

Thuốc cắt cơn hen – còn gọi là thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh – là nhóm thuốc giúp làm giãn đường thở nhanh chóng, cải thiện các triệu chứng cấp tính như:

- Khò khè

- Tức ngực

- Thở rít

- Khó thở

Thuốc phổ biến nhất hiện nay là Salbutamol, được dùng dưới dạng xịt hít hoặc khí dung qua buồng đệm cho trẻ nhỏ.

2. Có nên dùng thuốc cắt cơn thường xuyên?

KHÔNG nên dùng thuốc cắt cơn hen thường xuyên hoặc mỗi ngày như thuốc dự phòng. Đây là quan điểm quan trọng trong điều trị hen hiện nay. Việc lạm dụng thuốc cắt cơn có thể mang đến những nguy cơ sau:

- Che giấu tình trạng viêm mạn tính của đường thở

- Tăng nguy cơ lệ thuộc tâm lý, trẻ chỉ cảm thấy yên tâm khi được xịt thuốc

- Gia tăng nguy cơ nhập viện, cấp cứu nếu không có điều trị kiểm soát đúng

Theo hướng dẫn điều trị hiện nay, nếu trẻ cần dùng thuốc cắt cơn nhiều hơn 2 lần/tuần, đây là dấu hiệu cảnh báo kiểm soát hen chưa đạt và trẻ có nguy cơ cao gặp biến chứng nặng. Khi đó, cần bổ sung hoặc điều chỉnh thuốc dự phòng (corticoid dạng hít/thuốc hen Phúc Hưng).

3. Khi nào cần dùng thuốc cắt cơn?

Thuốc cắt cơn được chỉ định trong các tình huống sau:

- Cơn khò khè, thở rít, khó thở cấp tính

- Trước vận động thể lực (nếu trẻ hay lên cơn khi chạy nhảy)

- Theo hướng dẫn của bác sĩ khi trẻ có dấu hiệu khởi phát đợt hen

Việc dùng thuốc cần đúng liều – đúng cách. Phụ huynh nên sử dụng buồng đệm có mặt nạ khi xịt thuốc cho trẻ dưới 5 tuổi để thuốc được đưa sâu vào phổi.

4. Cách theo dõi hiệu quả và mức độ sử dụng thuốc cắt cơn

Cha mẹ cần lưu ý:

- Ghi lại số lần dùng thuốc cắt cơn mỗi tuần

- Nếu trẻ dùng >2 lần/tuần: cần đánh giá lại khả năng kiểm soát hen

- Theo dõi các biểu hiện khác: ho về đêm, thở khò khè khi chơi đùa, thức giấc về đêm vì khó thở

Việc theo dõi đều đặn giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp, tránh lệ thuộc vào thuốc cắt cơn.

5. Thuốc cắt cơn không thay thế thuốc dự phòng

Một trong những sai lầm phổ biến là chỉ dùng thuốc cắt cơn khi lên cơn, nhưng không dùng thuốc dự phòng hàng ngày. Điều này khiến viêm đường thở âm ỉ kéo dài, gây tổn thương phổi và khiến trẻ dễ bị cơn hen nặng.

Với những trẻ hen được xác định rõ, cần phối hợp điều trị giữa:

- Thuốc dự phòng (corticoid dạng hít): kiểm soát viêm mạn tính

- Thuốc cắt cơn (salbutamol): giải quyết triệu chứng cấp

6. Những trường hợp cần khám lại

Nếu trẻ có các dấu hiệu sau, cần đưa đi khám để điều chỉnh điều trị:

- Dùng thuốc cắt cơn hàng ngày hoặc gần như hàng ngày

- Không cải thiện sau khi dùng thuốc cắt cơn

- Cơn hen tái phát thường xuyên hoặc nặng hơn

7. Kết luận

Thuốc cắt cơn là công cụ hiệu quả giúp kiểm soát triệu chứng hen cấp ở trẻ em. Tuy nhiên, việc lạm dụng hoặc dùng không đúng cách có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Phụ huynh cần hiểu rõ rằng thuốc cắt cơn chỉ là giải pháp tạm thời, không thay thế điều trị kiểm soát viêm nền của hen phế quản. Mỗi trường hợp cần được đánh giá và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả và an toàn lâu dài cho trẻ.