Form khảo sát Form khảo sát Form khảo sát
Banner chinh 2023 -1 Banner chinh 2023 -2 Banner chinh 2023 -3
Xử trí cơn hen & Kiểm soát bệnh hen

Hen phế quản khi mang thai


Mục lục bài viết (Ẩn)

  1. Hen phế quản khi mang thai là bệnh lý mạn tính thường gặp
  2. Hen phế quản khi mang thai có nguy hiểm không?
  3. Giảm những ảnh hưởng của hen phế quản khi mang thai
  4.    1. Trước khi mang thai
  5.    2. Trong thai kỳ
  6.    4. Chăm sóc sau sinh cho thai phụ mắc hen phế quản
  7.    7. Thuốc điều trị hen phế quản khi mang thai và sau khi sinh:

Hen phế quản là bệnh lý mạn tính thường gặp. Bệnh được đặc trưng bởi 3 cơ chế: viêm mạn tính đường thở, tăng đáp ứng của hen phế quản và co thắt, phù nề xuất tiết phế quản.

 

Biến chứng của hen phế quản rất nặng nề, cơn hen cấp tính ảnh hưởng đến việc di chuyển không khí vào và ra phổi có thể khiến người bệnh thiếu oxy, nếu không được xử trí kịp thời có thể gây nguy hiểm đến tính mạng đặc biệt là ở phụ nữ mang thai.

 

Vậy hen phế quản khi mang thai cần lưu ý những gì? Chuẩn bị ra sao trước khi mang thai để không ảnh hưởng tới sức khỏe của thai nhi? Hãy cùng trả lời những câu hỏi này qua nội dung bài viết dưới đây.

 

Hen phế quản khi mang thai là bệnh lý mạn tính thường gặp

 

Với khoảng 300 triệu người mắc hen trên toàn cầu và hơn 4 triệu người mắc hen tính riêng tại Việt Nam thì phụ nữ mang thai mắc hen phế quản là phổ biến. Chưa có số liệu điều tra toàn quốc nhưng nhiều nghiên cứu mang quy mô nhỏ đã ước tính tỷ lệ hen phế quản ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai chiếm khoảng 3 – 8% tổng số thai phụ. Và cũng không ít các trường hợp thai phụ phát hiện mình mắc hen trong thai kỳ mà trước đó hoàn toàn không gặp phải bệnh lý hô hấp mạn tính này.

 

Thai kỳ có thể làm thay đổi diễn tiến của bệnh lý hen phế quản và ngược lại hen phế quản có thể thay đổi kết cục của thai kỳ.

 

Mục tiêu chung của quản lý hen phế quản ở tất cả các đối tượng bệnh nhân là ngăn ngừa cơn cấp và tối ưu hoá chức năng hô hấp. Mục tiêu này cũng không thay đổi trong thai kỳ nhằm đảm bảo sức khoẻ tốt nhất cho cả mẹ và bé. Bệnh nhân mang thai nên được thăm khám định kỳ đều đặn bởi các bác sĩ có kinh nghiệm và có thể phải dùng thuốc đều đặn tuỳ theo tình trạng bệnh của mình.

 

Để đảm bảo tốt cho sức khoẻ cả mẹ và bé, bản thân thai phụ và gia đình cần nắm rõ những nguy cơ có thể xảy ra trong thai kỳ nếu hen không được kiểm soát tốt để trao đổi với các bác sĩ theo dõi thai kỳ. Việc can thiệp đúng lúc vào từng giai đoạn của thai kỳ có thể làm giảm những ảnh hưởng xấu của hen phế quản khi mang thai.  

 

Hen phế quản khi mang thai có nguy hiểm không?

 

Hen phế quản khi mang thai thì bệnh lý và thai kỳ có thể tác động qua lại lẫn nhau qua nhiều cơ chế sinh bệnh học khác nhau. Hen phế quản khi mang thai có thể tiến triển nặng hơn, theo thống kê, 1/3 số trường hợp sẽ có diễn tiến bệnh nặng hơn, 1/3 trường hợp hen phế quản nhẹ hơn trong thai kỳ và 1/3 trường hợp còn lại hen phế quản khi mang thai sẽ không ảnh hưởng gì tới bệnh lý cũng như sức khỏe của mẹ và bé.

 

Ở những trường hợp bệnh hen phế quản trở nặng hơn hay xảy ra vào tháng thứ 6, 7 của thai kỳ và thường nhẹ dần vào những tuần lễ cuối và cơn hen cấp tính rất hiếm khi xảy ra trong quá trình chuyển dạ.

 

Hen phế quản có thể tác động xấu đến sức khoẻ cả mẹ lẫn bé nếu như không được kiểm soát tốt trước và trong thai kỳ. Những nguy cơ mà hen phế quản có thể gây ra ở sức khỏe của mẹ có thể bao gồm: tiền sản giật, xuất huyết âm đạo bất thường, tăng tình trạng nôn nghén.... Nguy cơ của hen phế quản gây ra ở trẻ có thể bao gồm: chậm phát triển bào thai, sinh non, sinh nhẹ ký....

 

Giảm những ảnh hưởng của hen phế quản khi mang thai

 

Thuốc điều trị hen đa số là an toàn trong thai kỳ nên lợi ích của việc kiểm soát hen tốt bằng thuốc cao hơn nhiều so với tác dụng phụ do thuốc đem lại cho cả mẹ và con. Do vậy, kiểm soát hen tốt ở phụ nữ có thai là một mục tiêu cần đạt được và điều này đã được chứng minh là đem lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ cả mẹ và con.

 

hen phế quản khi mang thai

 

Hen phế quản khi mang thai có nguy hiểm không?

 

Để giảm những ảnh hưởng của hen phế quản khi mang thai, thai phụ cần lưu ý những giai đoạn quan trọng sau:

 

1. Trước khi mang thai

 

Trước khi mang thai nếu người mẹ đã có tiền sử mắc hen phế quản thì cần làm tốt những vấn đề sau:

 

- Nắm rõ những tác động của hen phế quản và thai kỳ và ngược lại, những ảnh hưởng xấu có thể diễn ra trong thai kỳ để chuẩn bị tinh thần dự phòng tốt hơn, không chủ quan trong suốt thai kỳ.

- Chắc chắn rằng hen đã hoàn toàn được kiểm soát tốt trước khi mang thai. Kiểm soát hen nghĩa là mức độ ảnh hưởng của hen có thể quan sát thấy được trên bệnh nhân hoặc giảm đi hoặc mất đi do điều trị. Kiểm soát hen gồm có hai vấn đề: kiểm soát triệu chứng và các yếu tố nguy cơ làm kết quả bệnh xấu hơn trong tương lai.

- Nếu chưa thể kiểm soát hoàn toàn hen phế quản trước khi mang thai thì cần trao đổi với bác sĩ để được chỉ định các thuốc điều trị dự phòng dạng hít để giảm những tác động xấu lên toàn thân.

 

2. Trong thai kỳ

 

- Khi mang thai, nhiều cơ chế sinh lý thay đổi có thể làm nặng thêm hay cải thiện tình trạng hen nhưng vẫn chưa rõ thay đổi nào là góp phần quan trọng nhất làm thay đổi tình trạng bệnh hen phế quản như vậy. Do đó, trong thai kỳ, người bệnh cần biết rằng mức độ nặng của hen phế quản có thể sẽ thay đổi và phụ nữ mang thai nên được theo dõi chặt chẽ hơn để có thể can thiệp kịp thời.

- Mục tiêu của điều trị hen trong thai kỳ là duy trì tình trạng hen phế quản được kiểm soát để đảm bảo oxy được cung cấp đủ cho sự phát triển của thai nhi cũng như duy trì sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người mẹ. Các thuốc điều trị hen phế quản dùng trong thai kỳ được khuyến cáo là thuốc dạng hít, xịt, không dùng các thuốc đường toàn thân nhằm hạn chế những tác dụng phụ nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Liều thuốc có thể duy trì ở mức độ tối thiểu để kiểm soát triệu chứng và duy trì chức năng phổi ở mức bình thường theo trị số tham khảo hay tốt nhất so với bản thân người bệnh. Bất cứ thay đổi nào về tần suất lên cơn hen, sức khỏe của người mẹ cần được thông báo cho bác sĩ theo dõi thai kỳ.

- Thai phụ tốt nhất nên được theo dõi bằng lưu lượng đỉnh (nếu có) và tái khám mỗi 4-6 tuần. Cần có sự hợp tác giữa bác sĩ chữa hen và bác sĩ chăm sóc thai để đảm bảo hen suyễn được quản lý tốt nhất.

- Đặc biệt lưu ý các cơn hen cấp tính trong suốt thai kỳ. Cơn hen cấp có thể làm giảm oxy cung cấp cho bào thai nên có thể gây ra những ảnh hưởng không tốt cho cả mẹ và bé. Cơn hen cấp có thể xuất hiện ở khoảng 20% thai phụ và 6% phải nhập viện vì cơn hen cấp. Hen phế quản không được kiểm soát có thể là nguy cơ khiến thai phụ gặp tiền sản giật, sinh non, sinh nhẹ cân. Cơn hen cấp ở phụ nữ mang thai thường xảy ra trong khoảng tuần 17-36 của thai kỳ và thường do nhiễm virus hay do không sử dụng dự phòng đều đặn. Thuốc dự phòng được tổ chức y tế thế giới, Bộ y tế Việt Nam khuyến cáo là Corticoid dạng hít (ICS). ICS có thể làm giảm nguy cơ cơn hen cấp trong thai kỳ và trong những trường hợp cần thiết, corticoid uống chỉ sử dụng cho thai phụ khi có chỉ định của bác sĩ theo dõi điều trị.

- Các yếu tố khởi phát cơn hen nên được tránh tối đa nếu có thể được, đặc biệt là những chất dị ứng đã biết. Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá, khói bếp, các dị nguyên môi trường, bụi nhà, phấn hoa...và các dị nguyên khác.

 

3. Khi sinh nở:

 

Ngoại trừ một số trường hợp nguy cơ cao đã được bác sĩ khuyến cáo thì phụ nữ mang thai vẫn có thể sinh ngã âm đạo (sinh thường). Các hiệp hội y khoa chuyên ngành đang cố gắng để tỷ lệ sinh mổ ở phụ nữ mang thai không nên cao hơn những người không bị hen phế quản.  

 

Nhiều nghiên cứu cho thấy cơn hen cấp ít thường xuất hiện trong quá trình chuyển dạ nên việc sinh thường vẫn được các chuyên gia khuyến khích. Một số nghiên cứu còn nhận thấy rằng tỷ lệ hen của những đứa trẻ sinh ra từ phụ nữ bị hen sẽ thấp hơn nếu đứa trẻ được sinh thường so với sinh mổ.

 

4. Chăm sóc sau sinh cho thai phụ mắc hen phế quản

 

Theo khuyến cáo của các cơ quan y tế, không nên để thai phụ sau sinh cũng như trẻ sau khi sinh hít phải khói thuốc lá. Khuyến khích cho con bú bằng sữa mẹ cũng làm giảm  nguy cơ hen ở đứa trẻ, đặc biệt là ở những trẻ có gia đình có tiền căn bị dị ứng.

 

Sau khi sinh phụ nữ vẫn có thể cho con bú trong khi vẫn tiếp tục dùng thuốc điều trị hen. Theo các nghiên cứu mới nhất của các thuốc điều trị hen dạng xịt hít hiện nay, đa phần các thuốc này có thể đi vào sữa mẹ, nhưng với nồng độ thường nhỏ nên có thể không gây hại cho đứa trẻ. Để làm rõ tác dụng của thuốc trên trẻ cần có nghiên cứu đầy đủ hơn.

 

7. Thuốc điều trị hen phế quản khi mang thai và sau khi sinh:

 

Dùng thuốc điều trị hen phù hợp theo chỉ định của bác sĩ sẽ an toàn hơn cho phụ nữ mang thai (so với việc không dùng thuốc và để cơn hen cấp tái phát, bệnh hen không được kiểm soát). Tương tự như đối với bệnh nhân hen phế quản khác, bệnh nhân mang thai cần thực hiện kiểm soát hen tốt bằng hai nhóm thuốc: thuốc cắt cơn hen cấp tính (thuốc giãn phế quản) và thuốc điều trị dự phòng. Cả 2 nhóm thuốc này được các chuyên gia khuyến cáo dùng dạng xịt hít. Trong trường hợp cá biệt, bác sĩ bắt buộc phải chỉ định phải dùng corticoid uống cho phụ nữ mang thai bị hen thì không nên trì hoãn. Trong trường hợp này, các bác sĩ sẽ cân nhắc những lợi ích và tác hại của thuốc vì có những bằng chứng cho thấy sử dụng corticoid uống (đặc biệt trong tam cá nguyệt đầu tiên) có thể làm tăng nhẹ tỷ lệ hở môi kèm hay không kèm hở hàm ếch.

 

Thêm một lưu ý là liều dự phòng corticoid hít (ICS) cũng nên dùng ở mức tối thiểu cần thiết để kiểm soát triệu chứng và duy trì chức năng phổi ở mức bình thường so với giá trị dự đoán hoặc mức tốt nhất của thai phụ. Bệnh nhân hen phế quản khi mang thai tuyệt đối không lạm dụng thuốc cắt cơn. Lạm dụng thuốc cắt cơn mà không điều trị dự phòng có thể làm gia tăng nguy cơ trong thai kỳ đối với cả mẹ và bé.

 

Tóm lại, bệnh nhân hen phế quản khi mang thai cần nhớ những điểm chính sau:

 

- Hen phế quản khi mang thai nếu tình trạng bệnh hen kiểm soát kém sẽ làm tăng nguy cơ tiền sản giật, sinh non, sinh con nhẹ cân và nguy cơ tử vong chu sinh. Hen phế quản khi mang thai nếu được kiểm soát tốt sẽ giảm được những nguy cơ này.

- Hầu hết thuốc điều trị hen là an toàn cho phụ nữ có thai (các thuốc được bác sĩ chỉ định trong điều trị hen theo hướng dẫn của Bộ Y tế)

- Một số loại thuốc điều trị hen phế quản bị hạn chế trong tam cá nguyệt đầu tiên vì những nguy cơ của nó có thể gây ra cho thai phụ.

- Hút thuốc lá thụ động cũng làm tăng nguy cơ hen và các bệnh phổi khác cho đứa trẻ và nguy cơ tăng nặng tình trạng bệnh lý hen phế quản khi mang thai.

 

Hi vọng những nội dung trên có thể giúp bệnh nhân hen phế quản khi mang thai có thể an tâm hơn để chào đón bé yêu ra đời. Hãy luôn chắc chắn rằng, bạn có sự theo dõi và hướng dẫn điều trị hen phế quản của bác sĩ trong suốt thai kỳ. Chúc những bà mẹ mắc hen luôn có tinh thần thoải mái, yên tâm để đón con yêu mạnh khỏe!

 

Để lại SỐ ĐIỆN THOẠI , chúng tôi sẽ gọi điện tư vấn riêng cho bạn

Tin tức liên quan
Form khảo sát Form khảo sát Form khảo sát