Cơn hen nặng là tình huống cấp cứu hô hấp, có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cơn hen nặng giúp người bệnh và người thân can thiệp đúng cách, giảm thiểu biến chứng và nguy cơ tử vong. Bài viết dưới đây tổng hợp dấu hiệu cơn hen nặng, cơ chế bệnh sinh, cũng như hướng dẫn xử trí ban đầu và khi nào cần đến cơ sở y tế.
Cơn hen (cơn hen cấp) xảy ra khi:
- Phế quản co thắt đột ngột.
- Niêm mạc đường thở phù nề, tăng tiết đàm.
- Lưu thông khí bị tắc nghẽn nghiêm trọng.
Cơn hen được phân thành các mức độ từ nhẹ, vừa đến nặng tùy theo mức độ tắc nghẽn đường thở và đáp ứng với điều trị. Cơn hen nặng (severe asthma attack) là giai đoạn cuối, khi:
- Triệu chứng không thuyên giảm sau dùng thuốc giãn phế quản cấp tốc.
- Khó thở càng lúc càng trầm trọng.
- Có thể kèm rối loạn ý thức, tím tái, ngừng thở.
Một số loại thuốc cắt cơn trên thị trường
- Tiếp xúc dị nguyên mạnh: phấn hoa, lông thú, mạt nhà, nấm mốc.
- Nhiễm trùng hô hấp cấp: virus, vi khuẩn.
- Thay đổi thời tiết đột ngột, lạnh, độ ẩm cao.
- Sử dụng không đúng thuốc kiểm soát cơ bản (bỏ liều corticosteroid hít).
- Tác nhân kích thích như khói thuốc, khói bếp, ô nhiễm không khí.
- Viêm đường thở tăng nặng dẫn đến phù nề niêm mạc.
- Tăng đáp ứng phế quản, biểu hiện qua co cơ trơn phế quản.
- Tăng tiết dịch nhầy gây tắc nghẽn lòng phế quản.
- Giảm chức năng thông khí, dẫn đến thiếu oxy máu và ứ CO₂.
| Dấu hiệu | Mô tả |
|---|---|
| Khó thở dữ dội | Không thể nói tròn câu, phải ngắt quãng khi nói. Thở nhanh (> 30 lần/phút) và nông. |
| Khò khè giảm hoặc mất tiếng khò khè | Tiếng rít phế quản yếu dần hoặc không còn do không khí qua được khe hẹp. |
| Sử dụng cơ hô hấp phụ | Co kéo hõm ức, hõm liên sườn, cánh mũi phập phồng khi thở. |
| Tím môi, đầu ngón tay | Môi và đầu chi tím tái, chứng tỏ thiếu oxy máu nghiêm trọng. |
| Tình trạng ý thức thay đổi | Lo lắng, bồn chồn, mệt lả, lơ mơ hoặc lẫn lộn. |
| Không đáp ứng với thuốc giãn phế quản cấp | Sau 3–4 liều thuốc, triệu chứng không cải thiện hoặc nặng hơn. |
| SpO₂ giảm | Đo oxy máu (pulse oximetry) < 92% (ở môi trường khí phòng). |
| PaCO₂ tăng | Trong xét nghiệm khí máu động mạch, CO₂ máu tăng cao chứng tỏ suy hô hấp cấp. |
| Tiêu chí | Cơn hen vừa | Cơn hen nặng |
|---|---|---|
| Khả năng nói | Nói được câu hoàn chỉnh | Không thể nói trọn một câu |
| Tần số thở | 25–30 lần/phút | > 30 lần/phút |
| SpO₂ | 92–95% | < 92% |
| Đáp ứng với thuốc giãn phế quản cấp | Cải thiện sau 10–15 phút | Ít cải thiện hoặc không cải thiện |
| Sử dụng cơ hô hấp phụ | Ít hoặc không | Rõ rệt |
| Tình trạng ý thức | Bình thường | Lo lắng đến mệt lả, lơ mơ |
- Gọi cấp cứu ngay nếu có dấu hiệu tím tái, lơ mơ, ngừng thở hoặc ý thức thay đổi.
- Cho người bệnh ngồi ở tư thế thoải mái, nghiêng người về phía trước, hỗ trợ thở.
- Dùng thuốc giãn phế quản cấp: hít 4–6 nhát, lặp lại sau mỗi 20 phút dưới hướng dẫn của nhân viên y tế.
- Oxy liệu pháp: Cung cấp oxy qua mặt nạ hoặc cannula để duy trì SpO₂ ≥ 92%.
- Theo dõi liên tục tần số thở, SpO₂, huyết áp, nhịp tim và tình trạng ý thức.
- Triệu chứng không thuyên giảm sau 2–3 lần hít thuốc giãn phế quản cấp.
- Xuất hiện tím tái, ngưng thở hoặc co giật.
- SpO₂ < 92% hoặc PaCO₂ tăng (nếu có điều kiện xét nghiệm).
- Vai trò chuyên nghiệp: bác sĩ có thể dùng corticosteroid toàn thân, khí dung epinephrine, thở máy không xâm nhập hoặc nội khí quản tùy tình trạng.
- Duy trì điều trị kiểm soát nền: corticosteroid hít/thuốc hen Phúc Hưng theo chỉ định.
- Tránh tiếp xúc dị nguyên và tác nhân kích thích đã ghi nhận.
- Tập thở kiểm soát (breathing exercises) theo hướng dẫn chuyên gia.
- Theo dõi chức năng hô hấp định kỳ: đo lưu lượng đỉnh (PEF) tại nhà để phát hiện suy giảm sớm.
- Xây dựng “kế hoạch hành động hen” cá nhân: ghi rõ dấu hiệu khởi phát, xử trí tại nhà và khi nào cần cấp cứu.
Cơn hen nặng là tình trạng cấp cứu cần được xử trí khẩn trương nhằm cứu sống người bệnh và giảm di chứng lâu dài. Việc nhận biết đúng các dấu hiệu cơn hen nặng và thực hiện kế hoạch xử trí (giãn phế quản cấp, oxygen, gọi cấp cứu) sẽ góp phần quan trọng trong bảo vệ sức khỏe.
Để lại SỐ ĐIỆN THOẠI , chúng tôi sẽ gọi điện tư vấn riêng cho bạn
Trang cộng đồng cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm điều trị các bệnh lý hô hấp. Các thông tin trên website dùng dể tham khảo, khi áp dụng nên hỏi ý bác sĩ chuyên khoa. Chúng tôi không chịu bất cứ trách nhiệm nào do tự ý sử dụng các thông tin trên website gây ra.
Bản quyền © 2018 thuộc benhhen.vn
