Cần cẩn trọng khi dùng corticoid dạng hít

Corticoid dạng hít có các loại điển hình như: fluticason, beclomethason, budesonid. Đây là các loại thuốc thường dùng trong điều trị dự phòng hen và viêm mũi dị ứng. Các loại thuốc này có tác dụng mạnh làm thông đường hô hấp, giảm các kích thích ở phế quản, mũi và tiểu phế quản, giảm có thắt, giảm tiết dịch. Tuy chúng không gây độc nhưng việc sử dụng để điều trị bệnh cần hết sức cẩn thận.

 

Corticoid hít mặc dù không độc như các loại corticoid tiêm hay uống tuy nhiên nó vẫn có các tác dụng không mong muốn điển hình như:

 

Việc sử dụng kéo dài có thể gây bội nhiễm nấm candida (ở mũi, miệng). Người bệnh cần được súc miệng và họng thật sạch sau khi hít, để thuốc không đọng lại ở hai nơi này. Chú ý không để thuốc dây vào mắt vì dễ gây tăng nhãn áp và đục thủy tinh thể. 

 

Ngoài các tác dụng trên thì thuốc có thể gây ra các chứng đau đầu, viêm họng, kích ứng ở  mũi, hắt hơi,có thể gây chảy máu cam, ngứa... 

 

Corticoid hít có thể dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú, có thể sử dụng cho trẻ em nhưng lưu ý đối với trẻ em thì phải tùy theo bệnh theo tuổi mà từ đó cho dùng với đúng loại và theo liều phù hợp.

 

Các bạn cần lưu ý : Khi phối hợp với corticoid uống thì có thể gây ra ngộ độc toàn thân, do đó cần phải có cách phối hợp thích hợp với corticoid uống phù hợp với liều lượng, thời gian để tránh những tai biến nguy hiểm. 

 

 

 

 

Corticoid thường dùng là dạng hít qua miệng và dạng khí dung (phun sương) qua mũi. Hầu hết các trường hợp bắt đầu dùng là khi bệnh còn nhẹ hoặc đã dùng các loại thuốc giãn phế quản hít (salbutamol, terbutalin) không đáp ứng hay khi đã nặng lệ thuộc vào corticoid uống. Dùng corticoid hít sẽ giảm được số lần lên cơn hen nặng hoặc không còn lên cơn hen, đồng thời giảm được liều hay ngừng hẳn thuốc giãn phế quản hít và corticoid uống trước đó. Cần lưu ý là khi dùng corticoid hít thay cho corticoid uống thì phải giảm liều corticoid uống dần, chứ không dừng đột ngột corticoid uống để tránh tình trạng suy thượng thận cấp.

 

Ngay sau khi dùng corticoid hít có thể có những phản ứng tức thời như kích thích phế quản gây co thắt khó thở. Khi đó,  cần phải điều trị ngay bằng thuốc giãn phế quản (salbutamol, terbutalin). Thông thường, phải dùng thuốc giãn phế quản hít (salbutamol, terbutalin) trước vài phút, sau đó mới dùng corticoid hít, việc này nhằm tránh phản ứng nghịch thường này đồng thời làm thông phế quản, nâng hiệu suất corticoid hít (hít nhiều vào phổi).

 

Tình trạng hen sẽ được cải thiện thể hiện ở chỗ nó sẽ giúp giảm tính tăng phản ứng của phế quản xảy ra sau khi dùng corticoid hít trong vòng 24 giờ; tuy nhiên hiệu lực chỉ thể hiện đầy đủ sau một thòi gian nhất định (với fluticason sau 1 - 2 giờ, với budesonid  sau 3 - 7 ngày vói beclomethason sau 10 - 14 ngày). Trong điều trị dự phòng hen thì thường cần phải dùng đều đặn corticoid hít hàng ngày kể cả khi không có dấu hiệu lâm sàng hen.

 

Nếu khi dùng dài ngày corticoid hít khi ngừng thuốc thì  tính năng kích thích phế quản có thể quay trở lại gây co thắt phế quản làm bệnh nặng thêm (gặp khoảng 70% người dùng budesonid). Do vậy, không được ngừng corticoid hít đột ngột. Cần thận trọng với trẻ em, riêng thuốc fluticason thì không được sử dụng cho trẻ em dưới 4 tuổi.

 

Trong hen mạn tính, người ta thường chia ra 5 bậc (mức bệnh) để dùng thuốc: bậc 1: dùng chủ vận beta-2 ngắn hít; bậc 2: dùng corticoid hít liều trung bình thường xuyên cộng với thuốc chủ vận  beta-2 ngắn hít khi cần; bậc 3 và 4: dùng corticoid hít liều cao thường xuyên cộng với chủ vận beta-2 dài; bậc 5: dùng corticoid hít liều cao thường xuyên cộng với chủ vận beta-2 dài và corticoid uống khi cần.Việc phối hợp thuốc này thầy thuốc sẽ chọn thời điểm thời gian và liều thích hợp. Người bệnh cần liên hệ với thầy thuốc trong thời gian điều trị để xác định thuốc mình cần dùng theo thời diểm thực tế của bệnh.

 

 

Dùng điều trị viêm mũi dị ứng thường dùng dạng xịt trực tiếp  hoặc dạng khí dung (phun sương) vào niêm mạc mũi. Corticoid hít có tác dụng trong vòng 24 giờ, tuy nhiên hiệu lực chỉ thể hiện sau một thời gian nhất định (chẳng hạn với fluticasol cần khoảng 2 - 4 ngày) Người bệnh cần dùng đều đặn theo khoảng cách nhất định giữa các lần dùng. Ví dụ với fluticason có thể dùng mỗi ngày hai lần vào lúc 8 giờ sáng và 8 giờ tối, về sau có thể duy trì ngày dùng một lần.

 

Để thuốc sớm có hiệu quả lúc khởi đầu người bệnh có thể sử dụng corticoid hít phối hợp với các thuốc kháng histamin, giãn phế quản, corticoid uống… sau đó ngừng các thuốc phối hợp này và chỉ duy trì corticoid hít.

 

Lưu ý đặc biệt là không dùng corticoid hít trị viêm mũi dị ứng cho trẻ dưới 12 tuổi, riêng với beclomethason không dùng cho trẻ dưới 6 tuổi. Cần thận  trọng với người có bệnh lao tiềm ẩn (thuốc ức chế miễn dịch làm bệnh lao nặng thêm). Corticoid hít cũng ức chế việc làm lành vết thương nên chỉ dùng khi các tổn thương đường hô hấp  đã hồi phục.

 

Trong viêm mũi dị ứng, liều dùng của các loại thuốc có thay đổi theo từng loại. Người bệnh cần được hướng dẫn kỹ khi dùng một loại thuốc nhất định, tránh tự ý đổi thuốc dẫn đến nhầm liều.

 

DS.CKII. BÙI VĂN UY

Sức khỏe Đời sống