Trong chuyên khoa hô hấp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là căn bệnh mà gây khó khăn nhiều nhất cho bác sỹ và bệnh nhân, vì đây là bệnh mạn tính không thể điều trị khỏi. Ngoài ra, nhiều người thường được phát hiện bệnh khi đã muộn, bệnh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như suy tim, suy hô hấp, nhiễm trùng hô hấp tái diễn, tràn khí màng phổi....Vậy làm thế nào để nhận biết sớm bệnh? Nguyên nhân gây phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD là gì? Làm gì khi mắc bệnh? Hãy cùng lắng nghe lời khuyên từ chuyên gia qua bài viết sau.
Hội lồng ngực Mỹ (AST, 1995) định nghĩa bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD bằng tập hợp các bệnh: Viêm phế quản, khí phế thũng, hen phế quản có tình trạng tắc nghẽn đường thở không hồi phục. Tuy nhiên hiện nay bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD chỉ được coi bao gồm: Viêm phế quản mạn và khí phế thũng.
Phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD là bệnh lý mạn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn, có nhiều biến chứng nguy hiểm nhưng lại diễn biến âm thầm nên được gọi là “sát thủ thầm lặng”.
Khi cơ thể tiếp xúc với yếu tố độc hại, đặc biệt là khói thuốc lá sẽ phá hủy cấu trúc đường thở, giảm lưu lượng khí thường xuyên và không hồi phục được, gây bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD. Do đó cần quan tâm phòng tránh hút thuốc cả chủ động và thụ động, tỉ lệ hút thuốc ở nước ta chỉ 2% nhưng vẫn nhiều người mắc phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD do hút thuốc thụ động, tiếp xúc môi trường ô nhiễm…
Theo thống kê, trên 90% bệnh nhân COPD có tiền sử hút thuốc. Biểu hiện ho, khạc đờm ngày càng tiến triển nặng, rối loạn bài tiết dịch phế quản, tình trạng khó thở nặng nề, kéo dài....
Người mắc hen phế quản có nguy cơ mắc bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD gấp 12 lần so với người không mắc hen phế quản. Có khoảng 15% người có tăng đáp ứng đường thở phát triển thành phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD.
Trẻ em sinh thiếu cân và nhiễm trùng hô hấp tái diễn cũng có thể phát triển bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD khi trưởng thành. Người mắc lao phổi cũng là yếu tố nguy cơ cho COPD.
Phổi tắc nghẽn mạn tính khởi phát thường ở tuổi ngoài 40 với các triệu chứng nổi bật như ho, khạc đờm và khó thở. Ho và khạc đờm thường xuất hiện sau 10 năm kể từ khi bắt đầu hút thuốc. Lúc đầu thường khạc đờm ít, xuất hiện vào sáng sớm, đờm nhầy, khi có đợt cấp có thể khạc đờm mủ.
Ở giai đoạn nặng của bệnh, ho khạc đờm sẽ diễn ra thường xuyên. Khó thở biểu hiện muộn hơn, mới đầu khó thở khi gắng sức, về sau khó thở cả khi nghỉ ngơi. Khi thay đổi thời tiết hoặc mùa lạnh các triệu chứng của bệnh sẽ nặng lên.
Đợt cấp của bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính là hiện tượng xảy ra cấp tính, biểu hiện bằng các triệu chứng hô hấp xấu đi so với tình trạng thường ngày. Đặc trưng của phổi tắc nghẽn mạn tính là tiến triển nặng dần với những đợt cấp. Trung bình mỗi năm, bệnh nhân mắc phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD có từ 1 – 3 đợt cấp. Các yếu tố nguy cơ làm xuất hiện các đợt cấp của bệnh gồm:
- Tuổi cao
- Thời gian mắc bệnh lâu năm
- Thường xuyên ho và khạc đờm
- Nhiều lần phải nhập viện năm trước
- Điều trị nhiều kháng sinh, theophylin.
Trong đợt cấp bệnh nhân mắc phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD có tình trạng ho, khạc đờm tăng, số lượng đờm nhiều, đờm đục, khó thở tăng và có thể có biểu hiện của nhiễm trùng (sốt, mệt mỏi...). Bệnh nhân có thể có biểu hiện suy tim, suy hô hấp nặng lên hoặc xuất hiện tràng khí màng phổi trong đợt cấp.
Nguyên nhân gây bệnh phổi tắc mạn tính – COPD liên quan đến các yếu tố cơ địa và yếu tố môi trường. Trong các yếu tố môi trường thì khói thuốc lá là nguy cơ chính gây bệnh. Ngoài ra khói, bụi và hóa chất nơi làm việc (các hạt than, khói hàn, các bụi chất khoáng); bụi ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài nhà do dùng bếp than, bếp ga, củi đun cũng là nguyên nhân gây bệnh. Những người trong chế độ ăn thiếu vi chất như vitamin C và E, A, Magie có thể mắc phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD. Những người sống trong điều kiện nhà ở chật chội, dinh dưỡng kém, lao động nặng nhọc cũng có nguy cơ phát triển bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính.
Khi đã mắc bệnh thì trên nền viêm mạn tính đường thở không hồi phục, các đợt cấp thường xuyên xuất hiện. Nguyên nhân của đợt cấp tính bao gồm:
- Nhiễm trùng: trong đó do vi khuẩn gặp nhiều nhất (từ 40 – 50%), nhiễm virus gặp khoảng 30% và vi khuẩn không điển hình gặp từ 5 – 10%.
- Nguyên nhân không nhiễm trùng có thể do suy tim nặng lên, loạn nhịp tim, tắc mạch phổi, tràn khí màng phổi; Điều trị oxy, dùng thuốc ngủ, an thần, lợi tiểu không đúng hoặc có các bệnh chuyển hóa phối hợp (đái tháo đường, gout...), dinh dưỡng kém...
Bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính là một trong những bệnh có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, đời sống và kinh tế của bệnh nhân và gia đình. Với đặc điểm là bệnh mạn tính, tiến triển thường xuyên, nặng dần với nhiều biến chứng sẽ làm cho người bệnh suy giảm chức năng phổi, hạn chế hoạt động thể lực, suy giảm chất lượng cuộc sống, tàn phế và có thể tử vong.
Những biến chứng thường gặp nhất của bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD bao gồm: suy tim, suy hô hấp, nhiễm trùng hô hấp tái diễn, tràn khí màng phổi, suy mòn, suy kiệt, ảnh hưởng hệ thống (loãng xương, yếu cơ, rối loạn chuyển hóa, trầm cảm...).
Có thể khẳng định, phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD là bệnh lý nguy hiểm. Người bệnh thường xuyên phải điều trị tại bệnh viện và ở nhà, ảnh hưởng lớn tới kinh tế gia đình bởi chi phí điều trị bệnh cũng như giảm thu nhập do nghỉ việc. Mặt khác, người bệnh cũng như người trong gia đình luôn ở trạng thái lo lắng về bệnh tật và có thể mắc các bệnh như suy nhược thần kinh, trầm cảm...
Lắng nghe tư vấn của PGS.TS Phan Thu Phương – Giám đốc Trung tâm Hô hấp – Bệnh viện Bạch Mai; TS.BS Trần Thái Hà – Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Nguyên trưởng khoa Châm cứu dưỡng sinh, Nguyên trưởng khoa Lão – Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương để hiểu thêm về bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD:
Phổi tắc nghẽn mạn tính là bệnh mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng tắc nghẽn đường thở không hồi phục nên COPD là bệnh lý không thể chữa khỏi hoàn toàn, bệnh tiến triển theo thời gian.
Mục tiêu điều trị bệnh lý này hiện nay theo phác đồ của thế giới và bộ Y tế bao gồm:
- Giảm triệu chứng (giảm đờm, giảm ho, giảm khó thở); cải thiện khả năng vận động và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
- Ngăn bệnh tiến triển, phòng và điều trị các đợt cấp, giảm tỷ lệ tử vong (giảm các yếu tố nguy cơ).
Khi mắc phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD rồi thì việc chẩn đoán sớm là rất quan trọng. Thực tế nhiều người bệnh nặng mới đến gặp bác sĩ nên điều trị rất khó khăn. Một trong những tiêu chuẩn vàng để xác định bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD là đo chức năng thông khí để phân biệt phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD với bệnh hen phế quản; bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD dùng thuốc giãn phế quản thì vẫn không hồi phục hoàn toàn.
Tuy nhiên nếu bệnh nhân hen phế quản có hút thuốc lá thì sẽ bị chồng lấp 2 bệnh này, người bị phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD cần tuân thủ tuyệt đối điều trị, không phải cứ khạc đờm, khó thở mới đi điều trị. Gần đây với hướng dẫn của các tổ chức hô hấp hàng đầu trên thế giới, việc tuân thủ điều trị và cá thể hóa điều trị cho bệnh nhân theo từng phác đồ phù hợp là điều rất cần thiết. Khi cá thể hóa điều trị cho người bệnh cần lưu ý các vấn đề chính sau:
- Điều trị đợt cấp: Khi bệnh nhân xuất hiện các đợt cấp cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ như kháng sinh, giãn cơ trơn phế quản, corticosteroid, long đờm....Tùy theo nguyên nhân của đợt cấp và các biển hiện triệu chứng xuất hiện đi kèm biến chứng (nếu có) sẽ phối hợp các thuốc điều trị phù hợp.
- Điều trị kiểm soát và dự phòng các đợt cấp của COPD: Duy trì dùng các thuốc giãn phế quản, chống viêm có tác dung kéo dài. Kháng sinh không được khuyến cáo để điều trị dự phòng, chỉ được chỉ định trong một số trường hợp tái phát đợt cấp do nhiễm khuẩn. Ngoài dùng thuốc Tây y để dự phòng và kiểm soát bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thì người bệnh có thể phối hợp thêm các thuốc thảo dược được Bộ Y tế cấp phép là thuốc điều trị để dự phòng các đợt cấp của COPD. Một trong những lợi thế lớn nhất của thuốc đông y là ít gây ra tác dụng phụ, bệnh nhân có thể hoàn toàn yên tâm điều trị lâu dài. Tuy công dụng chữa trị chưa thấy ngay trước mắt, nhưng về lâu dài hiệu quả rất cao và với khả năng nâng cao thể trạng, chữa trị bền vững thì bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có thể được kiểm soát hiệu quả.
Bệnh nhân phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD chịu nhiều tác động của các yếu tố môi trường. Các chuyên gia khuyến cáo người bệnh lưu ý một số vấn đề về chế độ sinh hoạt, luyện tập, môi trường sống như sau để kiểm soát bệnh hiệu quả:
- Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với khói, bụi tránh lạnh đột ngột, vệ sinh răng miệng để đề phòng nhiễm trùng đường hô hấp trên; khi nhiễm trùng đường hô hấp trên thì cần điều trị ngay.
- Điều trị và kiểm soát tốt các bệnh đồng mắc như đái tháo đường, tăng huyết áp....
- Thực hiện chế độ ăn uống đầy đủ các chất đạm, giàu vitamin A, D, E và khoáng chất (hoa quả, rau xanh...). Nên sử dụng các loại thực phẩm chức năng có nguồn gốc rõ ràng, đồng thời, có chế độ nghỉ ngơi, kết hợp với phương pháp vật lý trị liệu (hô hấp liệu pháp), thể dục rèn luyện thể lục hợp lý theo chỉ định và hướng dẫn dẫn của thầy thuốc.
- Tìm hiểu một số kiến thức cơ bản về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD thông qua tư vấn của thầy thuốc hoặc thông quan thông tin truyền thông sức khỏe.
- Thực hiện điều trị bệnh một cách tổng hợp (dùng thuốc, tập thở, dinh dưỡng, cai thuốc lá....) và tuân thủ điều trị đều đặn.
- Hàng tháng người bệnh cần phải đi khám bệnh để được thầy thuốc chuyên khoa chỉ định điều trị bằng thuốc và tư vấn các biện pháp điều trị khác thích hợp.
Truy cập website https://www.benhhen.vn/ để biết thêm thông tin về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD hoặc gọi tới tổng đài 1800 5454 35 để được các bác sĩ tư vấn và theo dõi điều trị.
Xem thêm thông tin về thuốc Đông y điều trị dự phòng hiệu quả các bệnh hô hấp TẠI ĐÂY.
Để lại SỐ ĐIỆN THOẠI , chúng tôi sẽ gọi điện tư vấn riêng cho bạn
Trang cộng đồng cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm điều trị các bệnh lý hô hấp. Các thông tin trên website dùng dể tham khảo, khi áp dụng nên hỏi ý bác sĩ chuyên khoa. Chúng tôi không chịu bất cứ trách nhiệm nào do tự ý sử dụng các thông tin trên website gây ra.
Bản quyền © 2018 thuộc benhhen.vn
