Thuốc xịt hen bị hết hạn: Có dùng tiếp được không?

Trong quá trình điều trị hen phế quản, nhiều người bệnh và phụ huynh trẻ nhỏ thường gặp tình huống thuốc xịt còn nhưng đã quá hạn sử dụng. Một số người vì tiết kiệm hoặc chủ quan vẫn tiếp tục dùng thuốc. Vậy thuốc xịt hen quá hạn có còn hiệu quả? Có gây hại gì không? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ những rủi ro khi dùng thuốc xịt hết hạn, từ góc nhìn y khoa cập nhật.

1. Thuốc xịt hen là gì?

Thuốc xịt hen phế quản là dạng thuốc hít trực tiếp vào đường thở, giúp kiểm soát viêm, giãn phế quản và giảm triệu chứng nhanh chóng. Có hai nhóm chính:

- Thuốc cắt cơn (SABA): tác dụng nhanh, dùng khi lên cơn hen.

- Thuốc kiểm soát (ICS, ICS/LABA, kháng leukotriene…): dùng hàng ngày để kiểm soát lâu dài.

Dù ở dạng bình xịt định liều (MDI), bột hít (DPI) hay thiết bị hít khác, tất cả thuốc hít đều có thời hạn sử dụng rõ ràng được nhà sản xuất ghi trên bao bì.

2. Vì sao không nên dùng thuốc xịt hết hạn?

a. Mất tác dụng điều trị

Thành phần hoạt chất trong thuốc xịt có thể giảm hiệu lực sau thời hạn sử dụng. Điều này đặc biệt nghiêm trọng với thuốc cắt cơn – nếu thuốc không đủ tác dụng khi trẻ lên cơn hen cấp, nguy cơ suy hô hấp có thể xảy ra.

b. Rủi ro về an toàn

Một số thuốc xịt chứa chất đẩy khí hóa học. Khi quá hạn, các chất này có thể biến đổi hóa học, tạo ra sản phẩm phụ có thể gây kích ứng đường thở hoặc giảm độ ổn định của thuốc.

c. Hư hỏng thiết bị và chai lọ

Với thuốc MDI, van xịt có thể kẹt hoặc rò rỉ sau thời gian dài không sử dụng, kể cả khi thuốc còn. Với DPI, thuốc bột dễ hút ẩm và vón cục nếu bao bì không còn kín, khiến liều hít không còn chính xác.

3. Thời hạn sử dụng: Cách đọc và lưu ý quan trọng

a. Ký hiệu trên vỏ hộp và lọ thuốc

“EXP” hoặc “HSD”: viết tắt của hạn sử dụng.

Ví dụ: EXP 06/2025 nghĩa là dùng đến hết tháng 6 năm 2025.

b. Sau khi mở nắp hoặc bắt đầu sử dụng

Một số loại thuốc có thời hạn sử dụng sau khi mở nắp. Ví dụ, bình thuốc xịt có thể dùng trong 60 – 90 ngày sau khi khui nếu bảo quản đúng cách, kể cả khi hạn ghi ngoài hộp vẫn còn xa.

Luôn ghi chú ngày bắt đầu sử dụng để theo dõi.

4. Có nên “tạm dùng” thuốc xịt hết hạn trong trường hợp khẩn cấp?

Câu trả lời là: Chỉ khi không còn lựa chọn khác, chẳng hạn khi lên cơn hen cấp mà không có thuốc mới.

Tuy nhiên, không nên xem việc này là giải pháp chính thức, bởi:

- Tác dụng của thuốc có thể không đảm bảo đủ mạnh hoặc đủ nhanh.

- Dễ tạo thói quen chủ quan trong việc thay thuốc đúng hạn.

Ngay sau đó, cần mua thuốc mới càng sớm càng tốt và khám lại để điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần.

5. Cách bảo quản thuốc xịt hen đúng cách để tránh lãng phí

Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng và độ ẩm cao.

Không để thuốc trong cốp xe, nhà tắm hay nơi nhiệt độ > 30°C.

Ghi lại ngày khui thuốc.

Kiểm tra định kỳ số liều còn lại và hạn sử dụng.

Không dùng lại thuốc cũ dù "còn nhiều", nếu đã hết hạn hay không rõ nguồn gốc.

Kết luận

Không nên sử dụng thuốc xịt hen đã hết hạn vì nguy cơ mất tác dụng và ảnh hưởng đến sức khỏe. Hãy luôn chủ động kiểm tra hạn sử dụng, ghi chú thời điểm bắt đầu dùng, và thay thế thuốc đúng thời gian để đảm bảo kiểm soát hen hiệu quả, an toàn. Việc này đặc biệt quan trọng với trẻ em và người cao tuổi – những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nặng nếu thuốc không phát huy tác dụng đúng lúc.