Thuốc điều trị hen ở bệnh nhân có bệnh nền: Đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch

Hen phế quản là bệnh viêm mạn tính đường thở, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả người có bệnh nền mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch. Ở nhóm bệnh nhân này, việc lựa chọn và sử dụng thuốc điều trị hen cần được cân nhắc kỹ lưỡng để vừa kiểm soát hen hiệu quả, vừa tránh làm nặng thêm bệnh lý nền.

 

 

Bài viết dưới đây cung cấp hướng dẫn sử dụng thuốc điều trị hen ở người có bệnh nền đi kèm, giúp bác sĩ và người bệnh lựa chọn liệu pháp phù hợp, tối ưu hiệu quả và hạn chế rủi ro.

 

1. Những lưu ý chung khi điều trị hen ở bệnh nhân có bệnh nền

 

Ưu tiên các thuốc dạng hít để giảm hấp thu toàn thân, hạn chế tương tác thuốc

Cần điều chỉnh liều và theo dõi sát các tác dụng phụ có thể ảnh hưởng đến bệnh nền

Tránh sử dụng thuốc gây rối loạn đường huyết, tăng huyết áp, nhịp tim nhanh nếu không thật sự cần thiết

Tái khám định kỳ, phối hợp theo dõi song song giữa bác sĩ hô hấp và chuyên khoa liên quan

 

2. Thuốc điều trị hen và ảnh hưởng đến bệnh nền

 

a. Corticoid dạng hít (ICS)

 

Ví dụ: Budesonide, Fluticasone

- Là thuốc kiểm soát nền tảng trong điều trị hen

- Dạng hít giúp giảm hấp thu toàn thân, ít ảnh hưởng đến glucose huyết và huyết áp

Lưu ý:

- Dùng liều thấp – trung bình được coi là an toàn cho người có bệnh nền

- Dù hấp thu toàn thân ít, vẫn nên giám sát đường huyết và huyết áp định kỳ nếu dùng liều cao kéo dài

 

b. Corticoid đường uống (Prednisolone, Methylprednisolone)

 

- Chỉ dùng trong cơn hen cấp hoặc đợt hen nặng không kiểm soát

- Có thể tăng glucose máu, giữ muối – nước, tăng huyết áp và tác động xấu đến tim mạch nếu lạm dụng

Lưu ý:

Tránh dùng kéo dài

Nếu cần, nên phối hợp kiểm soát sát với bác sĩ chuyên khoa nội tiết – tim mạch

 

c. Thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn (SABA: Salbutamol, Terbutaline)

 

Là thuốc cắt cơn hen cấp cứu

Có thể gây nhịp tim nhanh, run tay, tăng glucose máu tạm thời

Thận trọng:

Người có bệnh tim mạch, tăng huyết áp không ổn định cần dùng dưới giám sát

Không nên lạm dụng → dấu hiệu hen chưa kiểm soát tốt

 

d. Thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài (LABA: Formoterol, Salmeterol)

 

Thường dùng kết hợp với ICS trong hen trung bình – nặng

Có thể gây tăng nhẹ nhịp tim, căng thẳng ở một số người bệnh tim

Lưu ý:

Tránh dùng đơn độc

Dùng liều đúng chỉ định và theo dõi triệu chứng tim mạch

 

e. Thuốc kháng leukotriene (Montelukast)

 

Không ảnh hưởng nhiều đến đường huyết hay huyết áp

Là lựa chọn an toàn cho người đái tháo đường, tăng huyết áp, nhất là khi phối hợp viêm mũi dị ứng

 

f. Thuốc sinh học (Omalizumab, Mepolizumab...)

 

Dành cho hen dị ứng nặng hoặc hen tăng bạch cầu ái toan

Tính an toàn khá cao, ít tác động đến bệnh nền

Tuy nhiên, cần theo dõi sát phản ứng sau tiêm và chi phí điều trị cao

 

3. Chiến lược cá nhân hóa điều trị

 

Với bệnh nhân đái tháo đường

 

- Tránh corticoid đường uống kéo dài

- Ưu tiên ICS dạng hít liều thấp

- Theo dõi HbA1c, đường huyết nếu cần dùng corticoid toàn thân

 

Với bệnh nhân tăng huyết áp

 

Thận trọng với SABA, LABA → nguy cơ tăng huyết áp, nhịp tim nhanh

Hạn chế corticoid uống → giữ nước, gây phù, tăng huyết áp

 

Với bệnh nhân bệnh tim mạch

 

Tránh lạm dụng thuốc kích thích beta (SABA, LABA)

Ưu tiên ICS, thuốc kháng leukotriene

Cần phối hợp chuyên khoa tim mạch trong điều chỉnh thuốc toàn thân

 

Kết luận

 

Điều trị hen ở người có bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp hay tim mạch không chỉ là kiểm soát triệu chứng hô hấp, mà cần đảm bảo an toàn chuyển hóa và tim mạch lâu dài. Việc cá nhân hóa phác đồ, phối hợp đa chuyên khoa và sử dụng thuốc đúng chỉ định là chìa khóa để nâng cao chất lượng sống và ngăn ngừa biến chứng ở nhóm bệnh nhân đặc biệt này.