Bài viết dưới đây cung cấp cái nhìn toàn diện và đúng chuyên môn về cách sử dụng thuốc điều trị hen ở người cao tuổi, đặc biệt là các lưu ý quan trọng về liều lượng và tương tác thuốc.
Đặc điểm hen phế quản ở người cao tuổi
- Bệnh có thể xuất hiện từ nhỏ hoặc khởi phát muộn sau 60 tuổi
- Dễ nhầm với COPD hoặc suy tim → chẩn đoán phân biệt quan trọng
- Niêm mạc đường thở ở người cao tuổi nhạy cảm hơn, phục hồi chậm hơn
- Suy giảm chức năng gan, thận làm thay đổi dược động học của thuốc
Nhóm thuốc điều trị hen ở người cao tuổi
1. Thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn (SABA)
Ví dụ: Salbutamol
Tác dụng: Cắt cơn khó thở nhanh
Lưu ý:
- Dùng liều thấp khởi đầu (1–2 nhát/lần), theo dõi nhịp tim
- Tránh lạm dụng vì có thể gây đánh trống ngực, run tay
2. Corticoid dạng hít (ICS)
Ví dụ: Budesonide, Fluticasone
Tác dụng: Giảm viêm đường thở, ngừa tái phát
Lưu ý:
- Nên dùng buồng đệm để giảm kích ứng hầu họng
- Theo dõi tác dụng phụ lâu dài: loãng xương, đục thủy tinh thể
- Ưu tiên liều thấp – trung bình; không tự ý tăng liều
3. ICS kết hợp LABA (thuốc giãn phế quản kéo dài)
Ví dụ: Budesonide + Formoterol
Tác dụng: Kiểm soát hen trung bình – nặng
Lưu ý:
- Theo dõi huyết áp, nhịp tim nếu có tiền sử tim mạch
- Không ngưng đột ngột; nên duy trì đều đặn
4. Thuốc kháng leukotriene (Montelukast)
Tác dụng: Hỗ trợ giảm viêm, ít tác dụng phụ
Lưu ý:
- Có thể gây rối loạn giấc ngủ, thay đổi tâm trạng ở một số người lớn tuổi
- Ít tương tác thuốc → phù hợp nếu đang dùng nhiều thuốc nền
5. Corticoid đường uống (Prednisolone)
Chỉ định: Khi hen cấp nặng, hen không kiểm soát
Lưu ý:
- Không dùng kéo dài nếu không có chỉ định cụ thể
- Nguy cơ loãng xương, tăng đường huyết, suy tuyến thượng thận cao hơn ở người lớn tuổi
Các lưu ý quan trọng về tương tác thuốc
Người cao tuổi thường mắc kèm nhiều bệnh như: tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, tim mạch, thoái hóa xương khớp, dẫn đến sử dụng nhiều loại thuốc cùng lúc. Một số tương tác cần lưu ý:
Nhóm thuốc dùng điều trị bệnh khác |
Tương tác có thể xảy ra với thuốc hen |
Thuốc chẹn beta (propranolol) |
Gây co thắt phế quản – nên tránh |
NSAID (ibuprofen, diclofenac...) |
Có thể làm nặng hen – cần thận trọng |
Thuốc lợi tiểu (furosemide...) |
Tăng nguy cơ hạ kali khi dùng chung với SABA |
Digoxin |
Tăng nguy cơ loạn nhịp khi kết hợp với thuốc giãn phế quản |
Hướng dẫn dùng thuốc an toàn ở người cao tuổi
Luôn khởi đầu với liều thấp, theo dõi sát đáp ứng lâm sàng
Kiểm tra kỹ thuật sử dụng thuốc hít, cần huấn luyện lại định kỳ
Sử dụng buồng đệm với mặt nạ nếu bệnh nhân khó phối hợp nhịp thở
Tái khám định kỳ: đánh giá chức năng phổi, tim mạch và các tác dụng phụ liên quan đến thuốc
Kết luận
Việc điều trị hen phế quản ở người cao tuổi đòi hỏi sự thận trọng trong kê toa, kiểm soát liều lượng hợp lý, và giám sát tương tác thuốc thường xuyên. Sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và người chăm sóc có vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ cơn hen cấp và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.