Phác đồ điều trị hen phế quản mới nhất

Hen phế quản (asthma) là bệnh lý viêm mạn tính đường thở, đặc trưng bởi các cơn khó thở, ho, khò khè tái đi tái lại. Việc điều trị hen không đơn thuần là kiểm soát triệu chứng mà phải kiểm soát viêm và phòng ngừa tái phát lâu dài.

Trong bài viết này, benhhen.vn cập nhật chi tiết phác đồ điều trị hen phế quản mới nhất theo khuyến cáo của GINA (Global Initiative for Asthma) 2024 – tiêu chuẩn vàng trong điều trị hen hiện nay.

 

1. Mục tiêu điều trị hen phế quản

 

Phác đồ điều trị hen hiện đại hướng tới:

- Kiểm soát hoàn toàn triệu chứng (không ho, khò khè, khó thở ban đêm, không giới hạn vận động).

- Ngăn ngừa cơn hen cấp, không phải nhập viện hoặc dùng thuốc cắt cơn thường xuyên.

- Duy trì chức năng hô hấp bình thường hoặc gần bình thường.

- Tránh tác dụng phụ do thuốc, đặc biệt corticoid đường toàn thân.

 

2. Nguyên tắc điều trị hen: Cá thể hóa và tiếp cận từng bước

 

Theo GINA 2024, điều trị hen được cá thể hóa tùy theo:

- Mức độ kiểm soát triệu chứng

- Tần suất cơn hen cấp

- Yếu tố nguy cơ và bệnh đồng mắc

- Khả năng tuân thủ và kỹ thuật dùng thuốc

Phác đồ điều trị hen sử dụng mô hình bậc thang gồm 5 bậc, có thể tăng bậc hoặc giảm bậc dựa trên đánh giá kiểm soát bệnh.

 

3. Phác đồ điều trị hen phế quản mới nhất theo GINA 2024

 

Bậc 1 – Dành cho người bệnh hen nhẹ, không triệu chứng thường xuyên

 

• ICS-formoterol liều thấp khi cần (liệu pháp “khi cần” – SMART):
  Ví dụ: Budesonide/formoterol 160/4.5 mcg xịt khi có triệu chứng

• Không dùng SABA đơn độc nữa vì tăng nguy cơ cơn hen nặng

 

Bậc 2 – Có triệu chứng thường xuyên (≥2 lần/tháng)

 

• ICS-formoterol liều thấp hàng ngày + khi cần, hoặc

• ICS hàng ngày + SABA khi cần

 

Bậc 3 – Triệu chứng nhiều hơn, hoặc ≥1 lần nhập viện/năm

 

• ICS-formoterol liều trung bình dùng hằng ngày và khi cần (SMART)

• Hoặc ICS liều trung bình + LABA (dùng hàng ngày), SABA khi cần

 

Bậc 4 – Hen dai dẳng, kiểm soát kém

 

• ICS liều cao + LABA, +/- tiotropium (LAMA)

• Cân nhắc thêm thuốc sinh học (omalizumab, mepolizumab...) nếu hen dị ứng hoặc tăng eosinophil

 

Bậc 5 – Hen khó kiểm soát, dai dẳng dù đã dùng đủ liều

 

• Tư vấn chuyên khoa hô hấp

• Xem xét điều trị sinh học hoặc thêm corticoid đường uống ngắn ngày

• Đánh giá kỹ lại chẩn đoán, kỹ thuật xịt thuốc, tuân thủ điều trị

 

4. Điều trị hen cấp tính (cơn hen cấp)

 

Trong cơn hen cấp, ưu tiên:

- SABA xịt liều cao, nhiều lần (salbutamol) qua buồng đệm hoặc khí dung

- Corticosteroid đường uống (prednisolon 40-50 mg/ngày trong 5-7 ngày)

- Oxy nếu SpO₂ < 94%

- Đánh giá mức độ nặng để chuyển tuyến nếu cần

 

5. Theo dõi và đánh giá kiểm soát hen

 

Sau mỗi đợt điều trị hoặc sau khi chỉnh liều thuốc:

- Tái khám sau 1-3 tháng

- Dùng bộ câu hỏi ACT (Asthma Control Test) để đánh giá kiểm soát bệnh

- Đo chức năng hô hấp (nếu có điều kiện) như FEV1, PEF

- Nếu kiểm soát tốt ≥3 tháng, có thể giảm bậc điều trị

 

6. Các lưu ý chuyên môn trong thực hành lâm sàng

 

Hen phế quản không phải bệnh “nghẹt thở là dùng xịt rồi thôi” – cần điều trị viêm nền liên tục

SABA chỉ là thuốc cắt cơn, không thay thế thuốc kiểm soát (ICS)

Corticoid dạng hít không gây nghiện, không cần tránh né – liều thấp, hiệu quả cao, ít tác dụng phụ toàn thân

Dạy bệnh nhân kỹ thuật dùng thuốc đúng, súc miệng sau xịt ICS

Tư vấn loại bỏ yếu tố kích phát: bụi, khói thuốc, dị ứng, nhiễm trùng hô hấp

 

7. Kết luận

 

Phác đồ điều trị hen phế quản mới nhất theo GINA 2024 nhấn mạnh:

- Cá thể hóa điều trị – phù hợp với từng bệnh nhân

- Ưu tiên điều trị viêm nền bằng ICS, tránh chỉ dùng thuốc cắt cơn

- SMART (ICS-formoterol khi cần) là bước tiến lớn giúp kiểm soát bệnh tốt và giảm cơn hen cấp

Bệnh nhân và nhân viên y tế cần nắm rõ phác đồ, cập nhật thường xuyên để bảo vệ sức khỏe người bệnh, giảm thiểu gánh nặng hen phế quản tại cộng đồng.