Corticoid đường uống trong hen: Khi nào cần, khi nào nên tránh?

Corticoid đường uống (corticosteroid toàn thân) là nhóm thuốc có hiệu quả cao trong điều trị các tình trạng viêm nặng, bao gồm cả hen phế quản. Tuy nhiên, việc sử dụng corticoid đường uống cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích – nguy cơ, vì đây không phải là lựa chọn đầu tay trong quản lý hen mạn tính.

 

 

Bài viết dưới đây giúp bạn hiểu rõ: Khi nào nên dùng corticoid đường uống, khi nào nên tránh, và cách sử dụng an toàn nhất theo hướng dẫn chuyên môn.

 

Tác dụng của corticoid đường uống trong điều trị hen

 

- Ức chế phản ứng viêm trong đường thở mạnh mẽ

- Giảm nhanh triệu chứng trong cơn hen cấp

Các thuốc thường dùng: Prednisolone, Methylprednisolone, Dexamethasone, Hydrocortisone

 

Khi nào cần dùng corticoid đường uống?

 

Corticoid đường uống không được khuyến cáo dùng thường xuyên trong hen mạn tính mà chỉ nên sử dụng trong các tình huống sau:

 

1. Cơn hen cấp trung bình – nặng

 

Khi bệnh nhân không đáp ứng đủ với thuốc cắt cơn nhanh (SABA)

Corticoid được dùng ngắn hạn (thường 3–5 ngày), giúp làm giảm viêm nhanh chóng

Liều thường dùng:

- Người lớn: Prednisolone 40–50mg/ngày

- Trẻ em: 1–2 mg/kg/ngày, tối đa 40mg/ngày

 

2. Hen không kiểm soát dù đã điều trị bậc cao

 

Dùng trong thời gian ngắn hạn, có kiểm soát, trong khi điều chỉnh kế hoạch điều trị

Thường là bước tạm thời trước khi chỉ định thuốc khác. 

 

3. Hen phụ thuộc corticoid

 

Một số bệnh nhân hen nặng, kháng trị buộc phải sử dụng liều thấp corticoid đường uống kéo dài

Tuy nhiên cần theo dõi chặt chẽ để hạn chế tác dụng phụ

 

Khi nào nên tránh dùng corticoid đường uống?

 

Việc lạm dụng hoặc dùng kéo dài corticoid đường uống có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm:

- Loãng xương

- Tăng huyết áp, đái tháo đường

- Suy tuyến thượng thận

- Tăng nguy cơ nhiễm trùng

- Rối loạn tâm thần kinh (mất ngủ, kích động...)

- Ở trẻ em: chậm phát triển chiều cao

 

Không nên sử dụng corticoid đường uống nếu:

- Hen đang ổn định bằng corticoid dạng hít

- Có thể chuyển sang thuốc sinh học phù hợp hơn

- Người bệnh có bệnh lý đi kèm không kiểm soát tốt (loãng xương nặng, đái tháo đường mất bù...)

 

Nguyên tắc sử dụng corticoid đường uống an toàn

 

Chỉ dùng khi thật sự cần thiết theo chỉ định bác sĩ chuyên khoa hô hấp

Ưu tiên liều ngắn hạn trong cơn hen cấp

Nếu cần dùng dài hạn:

- Dùng liều thấp nhất có hiệu quả

- Xem xét phối hợp với corticoid dạng hít và thuốc sinh học

- Theo dõi đường huyết, huyết áp, mật độ xương, cân nặng, thị lực định kỳ

 

Có nên thay thế corticoid hít bằng corticoid đường uống?

 

Không.

Corticoid dạng hít được ưu tiên vì:

- Tác dụng tại chỗ mạnh

- Hấp thu toàn thân thấp → ít tác dụng phụ

- Được chứng minh kiểm soát hen hiệu quả tương đương khi dùng đúng kỹ thuật

Corticoid đường uống chỉ dùng bổ sung khi thất bại với dạng hít hoặc trong các tình huống cấp tính.

 

Kết luận

 

Corticoid đường uống là lựa chọn hữu ích trong cơn hen cấp hoặc hen không kiểm soát. Tuy nhiên, đây không phải là giải pháp điều trị lâu dài do nguy cơ biến chứng toàn thân cao. Việc sử dụng cần dựa trên đánh giá chính xác mức độ bệnh, đáp ứng điều trị và yếu tố nguy cơ đi kèm.

Người bệnh hen cần được bác sĩ chuyên khoa theo dõi sát để đảm bảo sử dụng thuốc đúng, đủ và an toàn, tránh lạm dụng thuốc dẫn đến hậu quả không mong muốn.