Để chăm sóc người cao tuổi (77tuổi) bị bệnh hen phế quản thì những gì nên và không nên làm và những thực phẩm nào thì tốt và không tốt cho người bị hen. Nhờ BS giải đáp. Cảm ơn.
(Nguyễn thị Ngọc Ánh)
Trả lời:
Đầu tiên chúng ta cần hiểu rõ về
Hen phế quản là một bệnh mạn tính của đường hô hấp, không chừa một lứa tuổi nào, nhiều người lần đầu bị hen khi tuổi còn rất nhỏ, bệnh giảm dần khi trẻ lớn lên, nhưng có thể tái phát khi về già. Đôi khi người ta cũng có thể bị hen lần đầu tiên khi tuổi đã cao. Vì vậy, không có gì bảo đảm rằng khi bạn bị hen lúc còn trẻ thì bệnh sẽ không trở lại khi tuổi già.
Các yếu tố khởi phát hen phế quản ở người cao tuổi có thể khác nhiều so với tuổi nhỏ.
Nhiễm khuẩn hô hấp do siêu vi, ví dụ cảm cúm, các kháng nguyên, bụi, khói là những yếu tố kích phát thường gặp. Vì thế, người cao tuổi cần được tiêm ngừa bệnh cúm hằng năm và tiêm ngừa bệnh viêm phổi 5 năm/lần. Trầm cảm, lo âu là yếu tố kích phát thường gặp ở người cao tuổi.
Một số loại thuốc thường dùng có thể gây kích phát cơn hen hoặc làm triệu chứng hen nặng thêm: aspirin và các thuốc kháng viêm điều trị viêm khớp, giảm đau. Thuốc ức chế beta điều trị tăng huyết áp và bệnh tim hoặc thuốc nhỏ mắt có chứa chất ức chế beta điều trị glaucome. Vì thế, khi đi khám bệnh, bạn cần báo cho bác sĩ những thuốc mình đang dùng.
Chẩn đoán sai hoặc bỏ sót: bệnh hen là bệnh hay gặp ở bệnh nhân cao tuổi. Tuy nhiên, bệnh hay bị bỏ sót vì ở người cao tuổi đôi khi bác sĩ khó nhận biết thực sự đây là bệnh hen hay là bệnh tim hoặc bệnh phổi khác. Người hút thuốc lá thường bị viêm phế quản và khí phế thũng cũng có triệu chứng như hen.
Bệnh tim cũng gây ra triệu chứng ở đường hô hấp. Các triệu chứng thông thường của hen như: ho, khò khè, khó thở, nặng ngực có thể bị nhận định sai và cho là do những bệnh khác thường gặp ở tuổi già. Người cao tuổi cũng không nhạy bén trong việc nhận định ra các triệu chứng hen, họ cho đó chỉ là triệu chứng thông thường của tuổi già và phớt lờ đi. Do tuổi già, trí óc không còn minh mẫn, diễn tả các triệu chứng không chính xác cũng làm cho các bác sĩ chẩn đoán sai. Những bệnh có thể lầm với bệnh hen là: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phế quản mạn, khí phế thũng, viêm mũi, xoang, lao phổi, trào ngược dạ dày, bệnh tim (suy tim sung huyết).
Theo dõi và đánh giá chức năng hô hấp: đây là yếu tố rất cần thiết, đặc biệt đối với người cao tuổi bị hen, bởi vì họ thường không nhận biết sớm triệu chứng cơn hen diễn biến xấu hơn, do đó không xử trí kịp thời. Một số bệnh nhân không được minh mẫn hoặc quá yếu không thể thực hiện thao tác trắc nghiệm. Khi đó, phải dựa vào sự cải thiện triệu chứng lâm sàng và nhờ vào sự nhận biết và đánh giá của người chăm sóc.
Điều trị hen cho người cao tuổi
Nói chung, cũng hiệu quả như ở người trẻ tuổi, tuy nhiên trong nhiều trường hợp việc điều trị gặp nhiều khó khăn phức tạp vì nhiều lý do:
Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh: đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim... nên hằng ngày vẫn dùng đều đặn nhiều thứ thuốc, đôi khi sự tương tác giữa các thuốc làm giảm hiệu quả và gây ra tác dụng phụ.
Người bệnh có thể quên uống thuốc hoặc bỏ thuốc làm tái phát cơn hen mặc dù đã được kiểm soát.
Chăm sóc cho người cao tuổi bị hen phế quản như thế nào? (Ảnh minh họa)
Người bệnh không nhận biết sớm các triệu chứng bệnh trở nặng, nên không thể xử trí kịp thời.
Người cao tuổi khó bỏ được các thói quen như hút thuốc, hoặc ăn những món ăn ưa thích là yếu tố kích phát cơn hen.
Do đặc điểm của cơ thể người cao tuổi, việc sử dụng thuốc thường dưới mức cần thiết nên hiệu quả điều trị thấp và chậm. Người cao tuổi dễ bị tác dụng phụ khi dùng thuốc hơn người trẻ.
Cấu trúc và chức năng của đường hô hấp bị biến đổi và suy giảm do quá trình lão hóa nên sự đáp ứng với thuốc cũng kém đi.
Người cao tuổi thường gặp khó khăn trong việc sử dụng các thuốc dạng hít và thiết bị máy móc.
Sự giúp đỡ, hỗ trợ của người thân hoặc người chăm sóc rất cần thiết và trong một số trường hợp còn có tính quyết định. Nhờ có người chăm sóc, các bệnh nhân già yếu không còn minh mẫn có thể dùng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ, theo dõi và phát hiện khi bệnh trở nặng cũng như những biến chứng do bệnh hoặc do thuốc gây ra.
Người bệnh cần phải biết rõ bệnh của mình, đừng ngần ngại hỏi bác sĩ cho kỹ:
Đang dùng thuốc gì, khi nào cần phải dùng?
Các triệu chứng của cơn hen là gì?
Khi nào cần gọi bác sĩ?
Tóm lại, chăm sóc và điều trị hen ở người cao tuổi là một việc khó khăn, đòi hỏi rất nhiều sự kiên trì nhẫn nại và nhất là nhân viên y tế phải có những hiểu biết nhất định về lão khoa.
Những lưu ý khi chăm sóc người cao tuổi bị hen phế quản
Để chăm sóc người bị hen suyễn bạn cần lưu ý sau:
- Phát triển sự hợp tác giữa thầy thuốc và bệnh nhân
- Với sự giúp đỡ của bác sĩ, bệnh nhân có thể:
- Tránh các yếu tố nguy cơ
- Dùng thuốc đúng đắn
- Hiểu được sự khác biệt giữa thuốc cắt cơn và thuốc dự phòng hen suyễn
- Theo dõi được tình trạng hen suyễn qua các triệu chứng
- Nhận ra các dấu hiệu báo cơn suyễn cấp
Những điều cần tránh, cần kiêng ở người cao tuổi bị hen phế quản
Người cao tuổi mắc hen phế quản cần hạn chế tiếp xúc với các yếu tố sau:
Thuốc lá: người bị hen suyễn và cha mẹ bệnh nhi bị hen suyễn cần bỏ hẳn thuốc lá. Bệnh nhân hen suyễn cũng phải tránh ngồi gần người hút thuốc lá.
Thuốc, thực phẩm: tùy thuộc vào từng người, tránh dùng trở lại những thứ đã gây kích ứng cơn hen suyễn lần trước. Và cũng không phải tránh những thứ mình chưa bị mà do người khác hướng dẫn, vì chưa chắc mình bị những thứ mà khác khác bị kích ứng (chẳng hạn, thịt bò, hải sản, thuốc aspirin … thì có nhiều người bị kích ứng nhưng không phải là tất cả người bệnh hen suyễn đều bị kích ứng).
Các chất kích ứng nghề nghiệp: giảm – hoặc tốt hơn – là tránh tiếp xúc với những chất này.
Bụi nhà: thường xuyên lau dọn phòng ngủ, giặt sạch và sấy khô hay phơi dưới nắng các vật dụng phòng ngủ như mùng, mền, drag giường, bao gối, …
Lông thú: người bị hen suyễn cần tránh nuôi thú (chó, mèo, …) trong nhà, hay ít nhất là tránh để thú vào khu vực phòng ngủ. Nếu có nuôi thì phải tắm rửa chúng thường xuyên và phải dùng máy lọc không khí trong phòng ngủ.
Gián: dọn dẹp nhà cửa thường xuyên để tránh gián. Sử dụng thuốc phun diệt côn trùng – nhưng phải lưu ý rằng chỉ phun thuốc diệt côn trùng khi không có người bị hen suyễn ở nhà (thuốc phun diệt côn trùng thường hay gây kích ứng hen suyễn).
Nấm mốc: đóng kín cửa và cửa sổ trong những ngày mưa dầm giá rét. Làm giảm mức độ ẩm thấp trong nhà đến mức tối đa, thường xuyên lau khô những khu vực ẩm thấp trong nhà.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có thêm thông tin để chăm sóc tốt hơn cho người thân của bạn.
Chúc gia đình bạn hạnh phúc.
Bác sĩ hô hấp 1800 5454 35
Để lại SỐ ĐIỆN THOẠI , chúng tôi sẽ gọi điện tư vấn riêng cho bạn
